Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «About» το φθινόπωρο, 2017
Η φθειρίαση του τριχωτού της κεφαλής είναι ένα πρόβλημα που ταλαιπωρεί παιδί και γονείς, κυρίως κατά τους σχολικούς μήνες. Παρατηρείται μια έξαρση της νόσου τα τελευταία χρόνια λόγω της αύξησης των μεταναστών στην χώρα μας και στην ανθεκτικότητα του παρασίτου στα φάρμακα που διαθέτουμε.
Η φθειρίαση του τριχωτού της κεφαλής οφείλεται στη λοίμωξη από παράσιτο (pediculus humanis capitis) και συνήθως εκδηλώνεται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Τα κορίτσια προσβάλλονται συχνότερα από τα αγόρια.
Η νόσος είναι εξαιρετικά μεταδοτική και γίνεται με άμεση επαφή ή με τη χρήση διαφόρων αντικειμένων που έχουν προσβληθεί από τη νόσο (π.χ. καπέλα, βούρτσες, κορδέλες, κοκκαλάκια κ.ά.).
Οι ψείρες είναι παράσιτα του ανθρώπου και δε μολύνουν άλλα ζώα. Ο κύκλος του παρασίτου έχει ως εξής: Το θηλυκό είναι γκριζόασπρο έντομο 3-4 χιλιοστών που εναποθέτει 7-10 αυγά την ημέρα σε κάθε κύκλο ζωής του που διαρκεί ένα μήνα, τα δε αυγά, οι κόνιδες, προσκολλώνται στερεά στο στέλεχος της τρίχας και έχουν σχήμα ωοειδές. Επωάζονται σε 8 ημέρες και στην συνέχεια οι νύμφες ωριμάζουν σε 8 ημέρες.
Τα συμπτώματα της φθειριάσεως αρχίζουν με έντονο κνησμό (φαγούρα) στο τριχωτό της κεφαλής, κυρίως στον αυχένα και πίσω από τα αυτιά όπου παρατηρούνται ερυθρότητα (κοκκινίλα), δρυφάδες από τον ξεσμό (νυχιές από το ξύσιμο) και μερικές φορές δευτερογενείς λοιμώξεις (π.χ. μολυσματικό κηρίο) που οφείλονται στα βρώμικα χέρια των παιδιών. Σε παραμελημένες περιπτώσεις μπορεί το παιδί να εμφανίσει επιχώρια λεμφαδενίτιδα (δηλ. διόγκωση των αδένων) ή ακόμη και γενικά συμπτώματα όπως πυρετό καθώς και επέκταση των φθειρών στις βλεφαρίδες (σπάνια). Χαρακτηριστικό σημείο της νόσου, ορατό με γυμνό οφθαλμό, είναι τα αυγά του παρασίτου «οι κόνιδες» που είναι στερεά προσκολλημένες στο στέλεχος της τρίχας, αντίθετα με τα πιτυρώδη λέπια που απομακρύνονται εύκολα, στην σμηγματορροϊκή δερματίτιδα (πιτυρίδα).
Για την αντιμετώπιση της νόσου υπάρχουν στο φαρμακείο διάφορα αντιφθειρικά σκευάσματα με ποικίλο τρόπο δράσεως (π.χ. μαλαθείο, περμεθρίνη, φαινοθρίνη κ.ά.), τα οποία όμως πρέπει να χορηγούνται κατόπιν ιατρικής συνταγής και να ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες του δερματολόγου.
Αίτια αποτυχίας της θεραπείας είναι:
- Η ανθεκτικότητα του παρασίτου στα φάρμακα.
- Η μη σωστή συμμόρφωση του ασθενούς στη θεραπεία.
- Επάλειψη με μη αρκετή (ανεπαρκή) ποσότητα φαρμάκου (σε μαλλιά πολλά και χοντρά πολλά μαλλιά με χοντρή τρίχα).
- Μη καλή επάλειψη σε όλες τις θέσεις (αυχένας, οπισθοωτιαία περιοχή).
- Η χρήση ληγμένων ή κακοσυντηρημένων προϊόντων (όχι ζέστη, φως).
- Μη καλή απομάκρυνση της κόνιδος (ξεψείρισμα με ειδικό χτενάκι).
- Αναμόλυνση λόγω μη θεραπείας συγγενών και φίλων.
- Μείωση της αποτελεσματικότητας του φαρμάκου σε βρεγμένα μαλλιά (διάλυση του φαρμάκου, το φάρμακο διαλύεται, γίνεται πιο ασθενές και δεν αφαιρεί τις κόνιδες που είναι στερεά προσκολλημένες).
Τέλος, θα πρέπει να συμβουλεύσουμε τους γονείς να μη διστάσουν να αναφέρουν στο σχολείο, τυχόν προσβολή του παιδιού τους από φθειρίαση του τριχωτού της κεφαλής, έτσι ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για όλα τα παιδιά και να μην υπάρξει κίνδυνος επαναμόλυνσης του παιδιού τους (να μην κινδυνεύσει το παιδί σας να ξανακολλήσει μετά τη θεραπεία του).
Συμπληρωματικά, θα πρέπει να αναφερθούμε και στις ειδικές λοσιόν που απομακρύνουν το παράσιτο, και τις οποίες μπορείτε να προμηθευτείτε από το φαρμακείο είτε προληπτικά είτε μετά τη θεραπεία του παιδιού σας για να μην ξανακολλήσει προκειμένου να αποφευχθεί το φαινόμενο επαναμόλυνσης στο μέλλον.
Dr. Χαριτίνη Πετροπούλου, MD, PhD
Member of European dermatology Academy
Μέλος της Ελληνικής Δερματολογικής Εταιρείας
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών